Bye bye, Baikal

Terwijl ik dit stuk schrijf werp ik mijn blik nog maar eens op het kraakheldere en ijsblauwe water van het enorme Baikalmeer. Niet alleen het diepste meer ter wereld (1637m), het bevat daarmee ook bijna één vijfde van de gehele zoetwatervoorraad op deze aardbol: genoeg om de hele wereldbevolking voor 40 jaar (40!!) van drinkwater te voorzien. Naar de overkant kijken zit er helaas niet in omdat het vrij bewolkt is, maar desondanks lijkt dit toch een van de mooiste stukjes van het Trans-Mongolië traject te worden. Onze trein manoeuvreert zich langzaam door de bochten langs de kustlijn, zo hebben wij in ieder geval genoeg tijd om dit decor nog een laatste keer in ons op te nemen en na te genieten van de afgelopen dagen…

De hoofdstad van Oost-Siberië
Op een sneeuwende donderdagavond (5 dagen terug) komen we aan op station Irkutsk Passajirs, zo’n 70 km van het Baikalmeer. Na even gezocht te hebben naar de juiste halte, brengt de tram ons naar het centrum. Daar lopen we dan, bepakt en bezakt door de sprookjesachtige, besneeuwde straten van Irkutsk. Snel op zoek naar ons hostel, nog wat te eten halen en dan bed in. Morgen maar eens uitzoeken wat we hier de komende dagen precies gaan doen.

Nadat we de volgende ochtend een plan hebben gemaakt voor de volgende vier dagen (morgen hiken en daarna een driedaagse Tour naar Olkhon Island), gebruiken we de rest van de dag om de stad te verkennen. In de meeste steden die we gezien hebben loopt er een gekleurde lijn over de trottoirs die een toeristische wandelroute aangeeft en je dus langs de hoogtepunten in de stad brengt. Zo ook in Irkutsk. De lijn is inmiddels wel deels bedekt door de sneeuw, maar het lukt ons toch onze weg te vinden. Uiteindelijk stranden we in een leuk koffietentje in 130 Kvartal, een buurt vol met de typisch Siberische houten huisjes. Sommige van deze huisjes zijn origineel, maar de meeste zijn grotendeels van steen en dus eerder nep te noemen. In deze kunstmatige ‘oude’ wijk hangt desalniettemin een gezellige sfeer in en rondom de winkels en barretjes die de straatjes hier rijk zijn.

The Great Baikal Trail
En dan is het eindelijk tijd om naar dat veelbesproken Baikalmeer te gaan! Ondanks de vele meerdaagse wandeltochten die worden aangeboden, gaan wij zelfstandig een dag wandelen bij het meer. Hiermee kunnen we wat geld besparen voor de tour naar Olkhon Island. Met een marshrutka, een soort van buurtbus, rijden we naar Lystvyanka, ofwel de ‘Baikal Rivièra’. Puur toevallig spotten we daar op onze weg naar het begin van de Great Baikal Trail een verdwaalde zeehond. Met z’n kopje boven water kijkt hij waar hij is beland en duikt dan snel weer weg. In het Baikalmeer leven rond de 60.000 Nerpa zeehonden, de enige zeehondensoort die het gehele jaar in zoetwater leeft. Ze schijnen nogal mensenschuw te zijn, best bijzonder dus dat wij er een hebben gespot! De Great Baikal Trail is trouwens een wandelroute die wordt onderhouden door vrijwilligers, met het uiteindelijke doel het gehele meer rond te kunnen lopen (2.000 km!). Tot nu toe zijn er slechts een paar korte stukjes begaanbaar (in totaal ongeveer 540 km), waarvan wij een deel af gaan leggen.

Bij de start van de route zijn we blij dat iemand ons vandaag al voor is geweest en dus een spoor heeft achtergelaten op de besneeuwde paden. Zonder dit spoor hadden wij het begin waarschijnlijk al niet kunnen vinden. De route begint met een klim van 4,4 kilometer, volgens de routebeschrijving het zwaarste deel. Gelukkig maar, want met die sneeuw is ‘zwaar’ zacht uitgedrukt. Al na de eerste paar 100 meter ontdoen we ons van onze jas en muts ter verkoeling, en dat in -8°C. Een paar stops voor het fotograferen van de besneeuwde boomtoppen, de mooie route en zelfs een ijverige specht zijn dus meer dan welkom om even op adem te kunnen komen.

“Na deze klim word je op 400m boven het meer beloond met een prachtig uitzicht over het meer”, aldus de routebeschrijving. Helaas gaat dit voor ons niet op. Wij kunnen op dit punt niet veel verder kijken dan 100 meter en er is dus weinig van het meer te zien. “Na een aantal haarspeldbochten vervolgt de route zich langs het meer verder.” Hopend op een mooier uitzichtpunt lopen we verder, wetend dat we alles wat we dalen uiteindelijk ook weer terug omhoog moeten lopen. Er is hier namelijk maar één pad, dus we volgen straks dezelfde route terug. Na een poos door de bossen gekringeld te hebben, komen we uit bij een strandje aan de rand van het meer. Dat we hier helemaal alleen zijn, in ’the middle of nowhere’, maakt het best een bijzonder plekje. Inmiddels is de mist grotendeels weggetrokken en dus genieten we van de rust en het uitzicht. We eten nog even een Russisch worstenbroodje (soort knakworst in bladerdeeg) en we zijn weer klaar voor de klim terug. Deze lijkt nog zwaarder dan de heenweg, maar als we de 400 meter weer hebben bereikt, worden we toch nog beloond met dat beloofde uitzicht. We schieten wat foto’s en dalen weer af naar het dorp. Hier is de kust inmiddels gevuld met (vooral Russische) toeristen die de zonsondergang proberen vast te leggen en natuurlijk doen we daar graag even aan mee. Op aanraden van Tanja (één van onze ‘buren’ tijdens ons treinavontuur) eten we nog snel een gerookte Omul, een vis die alleen voorkomt in het Baikalmeer, en pakken we de bus terug naar Irkutsk.

Olkhon Island – Off the beaten track
Omdat wij toch wat meer van het meer en de omgeving willen zien en leren, investeren wij in een drie daagse tour, inclusief Engels sprekende gids, naar Olkhon Island. Op dit eiland bevinden zich vijf dorpen. In het grootste dorp wonen zo’n 1300 mensen en in het een na grootste dorp wonen er 100. Moet je nagaan hoeveel er in de andere drie wonen. Daarnaast zijn er op het eiland een aantal ‘heilige’ plekken voor het Sjamanisme, wat het eiland extra interessant maakt.

Om tien uur ’s ochtends worden we opgehaald bij ons hostel. Onze gids Jack (zijn ‘business name’, want hij heet eigenlijk gewoon Evgeni) stond ons op te wachten in zijn minivan. Nog even langs een ander hostel om Christoph op te halen, een Duitse jongen die dezelfde tour heeft geboekt en dus met ons meegaat. Dat scheelt ten eerste wat in de kosten en hij blijkt ook nog eens goed gezelschap te zijn. De trip begint met een 300 kilometer lange rit door een landschap wat je ook wel winterwonderland zou kunnen noemen. Terwijl we met een cassettebandje van B.B. King het ijs van de ramen afschrapen, proberen we zoveel mogelijk te zien van de besneeuwde vlaktes die we passeren. De uitgestrektheid die dit deel van Rusland kenmerkt is echt onvoorstelbaar. Zelfs op foto’s kun je en enorme vlaktes niet vastleggen. Zoiets hebben we echt nog nooit gezien.

Ongeveer halverwege de rit stoppen we voor een Russische lunch (Borstsj en Pelmeni) en niet veel later wijken we af van de verharde weg. “Off the beaten track” zoals Jack het noemde. We stuiteren en glibberen door een aantal verlaten dorpjes terwijl er regelmatig wat koeien of paarden oversteken. Jack trekt ijverig aan het stuur om in de sporen van onze voorgangers te blijven en laat ons nog even dapper weten dat het niet eens een 4×4 busje is waarin we zitten. Helaas niet nee, want vrijwel meteen daarna komen we vast te zitten in een berg sneeuw. Hij pakt een plank uit de kofferbak en begint de sneeuw onder de auto vandaan te graven, zonder al te veel succes… Dat wordt duwen dus. Gelukkig werpt dit wel z’n vruchten af en na een poosje kunnen we de route voortzetten. We rijden door tot ook Jack het niet meer aandurft en besluit dat we het laatste stukje wel lopen, de berg op naar een uitzichtpunt. Dit kleine klimmetje was zeker de moeite waard, want toen we eenmaal over de bergkam heen konden kijken zagen we het meer in al z’n glorie.

We rijden weer terug naar de verharde weg (dit keer kwamen we wel zonder problemen het verdoemde stukje weg door) en komen uiteindelijk aan bij de Ferry die ons naar het eiland brengt. Het is maar een kort ritje en vanaf het dek maken we nog wat foto’s van de ondergaande zon. Af toe moeten we even ons evenwicht houden als we tegen een ijsplaat varen, want die drijven er een aantal rond. Het is moeilijk in te beelden dat dit onrustige water vanaf eind december helemaal dicht vriest. De medewerkers van de ferrydienst gaan dan op vakantie en het eiland is dan gewoon via een weg te bereiken, over het ijs. Als we weer aan land zijn is het nog een klein uurtje rijden tot we bij onze verblijfplaats komen: een homestead, oftewel een oud huisje bij locals ‘in de tuin’. We delen dit huisje met nog een Duits stel en we kunnen vrijwel meteen aanschuiven voor het avondeten, bereid door de eigenares van het huis. Die avond genieten we van de Banya (Russische stoomsauna) en spelen een potje ‘shithead’ met onze Oosterburen.

Olkhon Island – Vis, vis, vis
De volgende ochtend staat er een stevig ontbijt voor ons klaar. Daarna moeten we nog even op de chauffeur wachten (vandaag krijgen we wel een 4×4), dus Jack neemt ons mee om wat meer van het dorp te zien. We nemen een kijkje bij de verlaten visfabriek. Tijdens de Sovjet periode werd hier volop omul verwerkt, het hele eiland leefde toen voornamelijk van de visserij. Veel huizen in het dorp zijn dan ook gebouwd door diezelfde fabriek. Zo ook ons huis. Na de val van het communisme ging het echter snel bergafwaarts met de fabriek en inmiddels is er niet veel meer van over. Behalve dan een aantal verroeste schepen en verlaten rokerijen. Wanneer onze chauffeur hier arriveert in zijn splinternieuwe UAZ jeep, een erg populair Russisch automerk, stappen we in en worden we als eerste naar de Sjaman Rocks gebracht. De locatie van deze rotsen, die vaak worden afgebeeld op ansichtkaarten, is een heilige plek voor de aanhangers van het Sjamanisme. Onze Jack weet hier veel over te vertellen en blijkt hier, net als de chauffeur, zelf ook in te geloven. Dit is o.a. te merken aan de muntjes die ze bij belangrijke plekken achter laten als schenking aan de goden.

Helaas is er de laatste dagen teveel sneeuw gevallen om helemaal naar het uiterste noorden van het eiland te rijden, waar je het mooiste uitzicht over het meer schijnt te hebben. Omdat je je dan ongeveer op het midden van het meer bevindt, kun je op heldere dagen de volledige lengte van het meer ervaren, 640km. Maar wij dus niet. In plaats daarvan rijden we naar een ander uitzichtpunt en naar een lagune, een soort meertje op het eiland. In de zomer is dit een geschikt strandplekje voor toeristen, maar nu is het helemaal dichtgevroren. Dit biedt ons de gelegenheid om een rondje te rijden over het ijs, ja gewoon met die UAZ jeep. Even spannend als je dat ijs op rijdt, maar wetende dat ze dit in de echte wintermaanden zelfs doen op het grote meer geeft toch wel wat vertrouwen. Even maken we een tussenstop bij een van de vissers die (naast zijn auto) midden op het ijs een wak heeft, waarin hij zijn hengeltje op en neer beweegt. In de vijf minuten dat we bij hem staan heeft hij al vier vissen gevangen, dus zijn buit is binnen. Ook Tijl krijgt even de vishengel in z’n handen geduwd, maar blijkbaar hebben ze in hem niet zo’n vertrouwen. Er zit namelijk geen aas aan de haak en zo gauw ik de foto heb gemaakt mag hij de hengel weer afgeven. We rijden weer naar de kant van de lagune waar we plaatsnemen voor een picknick in de sneeuw, natuurlijk met een lekker visje erbij. Het is even een kleine teleurstelling als we na de picknick naar ‘huis’ rijden en ons programma er dus op blijkt te zitten. Morgen naar huis rijden is al wat rest en dan zit het er alweer op. Natuurlijk is dit grotendeels onmacht vanwege de weersomstandigheden, maar daardoor niet minder jammer. Gelukkig hebben we goed gezelschap en heeft het uiteindelijk nog een mooie korting opgeleverd.

En daar eindigt dan ons Baikal avontuur. Ofja, bijna dan. Inmiddels zijn de bergen aan de andere kant van het meer weer te zien en begint zelfs de zon door te breken. Wij zetten onze reis voort naar Ulan-Ude, de laatste Siberische (en daarbij Russische) bestemming van onze reis.

P.S. Wij proberen alles zo goed mogelijk over te brengen, maar we kunnen ons voorstellen dat er soms dingen zijn waar je meer over wilt weten of benieuwd naar bent. Laat dan gerust een reactie achter met een vraag of opmerking, die beantwoorden we graag! 🙂